ولادت با سعادت حضرت امام محمد باقر (ع )مبارکباد

امام محمّد باقر (علیه السلام ) در بین برادرانش ، خلیفه و جانشین پدرش امام سجّاد (علیه

السـلام ) بـود و بـعـد از او بـه مـقـام امـامـت رسـیـد. امـام بـاقـر (عـلیـه السـلام ) در فـضـایـل

انـسـانـى و عـلم و پـارسایى ، بر همه برادرانش برترى داشت و نامش در میان شـیعه و سنّى ، از

همه آنان بلندتر بود و در مقامهاى معنوى از همه بزرگتر و ارجمندتر بود.

در مـیـان فـرزنـدان امـام حسن و امام حسین (علیهماالسلام ) از هیچ كس  مانند امام باقر (علیه

السلام ) علم دین ، آثار، روایات ، علوم قرآن و انواع فنون و آداب ، آشكار نشد.

باقى ماندگان از اصحاب رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) و بزرگان تابعین و رؤ سـاى

فـقـهـا و دانـشـمـنـدان مـسـلمـیـن ، اركـان دیـن و احـكـام اسـلام را از آن حـضـرت نقل كرده اند و

او در فضل و دانش ، نشانه عظیم علما و دانشمندان بود به طورى كه در این راستا، ضرب المثل

همه شده بود، نویسندگان و شاعران در وصف او، نثرها نوشته اند و شعرها سروده اند.

((قرظى )) (یكى از شاعران ) مى گوید:

یا باقِرَ الْعِلْمِ لاَِهْلِ التُّقى

وَخَیْرُ مَنْ لَبّى عَلَى الاَْجْبُلِ

((اى شكافنده و آشكار كننده علم براى پرهیزكاران ! و اى برترین انسانى كه برفراز كوهها(ى

حجاز) لَبّیك گفتى !)).

و مالك بن اعین جهنى (شاعر دیگر) در تمجید آن حضرت مى گوید:

اِذا طَلَبَ النّاسُ عِلْمَ الْقُرآنِ

كانَتْ قُرَیشُ عَلَیهِ عَیالاً

وَاِنْ قِیلَ اَیْنَ بْنُ بِنْتِ النَّبِىِّ

نِلْتَ بِذاكَ فرُوعاً طِوالاً

نُجُومَ تُهَلِّلْ لِلْمُدْ لِجِینَ

جِبال تُورِثُ عِلْماً حِبالاً

یـعـنـى :((هـرگاه مردم به كسب دانش قرآن بپردازند، قریشیان جیره خوار (سفره علم ) امام باقر

(علیه السلام ) هستند و اگر گفته شود پسر دختر پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) در

كجاست ؟ با این جستجو به شاخه هاى بلند (علم و دین كه وجود امام باقر (علیه السـلام )

سـرشـار از آن اسـت ) دست یافته اى ، شاخه هایى به بلنداى ستارگانى كه نـوربـخـش 

رونـدگـان شب هستند و به بلنداى كوههایى كه دانش بسیار از آنها سرازیر گردد)).

ابلاغ سلام پیامبر (ص ) به امام باقر (ع )

امام باقر (علیه السلام ) به سال 57 هجرى (سوم صفر یا آغاز ماه رجب ) در مدینه متولّد شد و به

سال 114 هجرى (هفتم ذیحجّه ) در سنّ 57 سالگى در مدینه از دنیا رفت .

نـسـبـت او، هـم از نـاحـیـه پـدر و هـم از نـاحـیـه مـادر بـه هـاشـم (جـدّ دوّم رسـول خـدا( صـلّى اللّه

عـلیـه و آله و سـلّم ) مى رسد و هم از دوطرف به امیرمؤ منان على (عـلیـه السلام ) مى رسد

(زیرا مادرش ((اُمّ عبداللّه )) دختر امام حسن مجتبى (علیه السلام ) بود) پس او هم هاشمى

است و هم علوى . قبر شریفش در بقیع (واقع در مدینه ) مى باشد.

امـام صـادق (عـلیـه السـلام ) مـى گـویـد: پـدرم فـرمـود: نزد جابر بن عبداللّه انصارى (صحابى بزرگ

) رفتم سلام كردم و او جواب سلام مرا داد و سپس گفت :((تو كیستى ؟)) (این در وقتى بود كه

جابر نابینا شده بود) گفتم :((محمّد بن علىّ بن حسین هستم )).

گفت : پسر جان ! نزدیك بیا، نزدیك او رفتم ، دستم را بوسید و سپس  خم شد كه پایم را بـبـوسـد

مـن كـنـار رفـتـم و نـگـذاشـتـم . سـپـس  گـفـت :((رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) به تو

سلام رساند)).

گفتم :((سلام و رحمت و بركات خدا بر رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) باد، او چگونه به

من سلام رساند؟!)).

جـابـر گـفت :((روزى به حضور رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) رفتم ، به من فرمود: اى

جابر! شاید تو زنده بمانى تا با مردى از فرزندان من ملاقات كنى كه محمّد بن على نام دارد)).

((یـَهـِبُ اللّهُ لَهُ النُّورَ وَالْحـِكـْمَةَ فَاقْرَاءْهُ مِنِّى السَّلامُ؛ خداوند نور و حكمت به او ببخشد، سلام مرا به

او ابلاغ كن )).

دلایل امامت امام باقر (ع )

1 ـ در وصـیـّت امـیـرمـؤ مـنـان عـلى (عـلیـه السلام ) به فرزندانش ، نام امام باقر (علیه السلام )

آمده و به او سفارش شده است .

2 ـ مـطـابـق روایـات (كـه یـك نـمـونـه آن در جـریـان جـابـر، ذكـر شـد) رسول خدا( صلّى اللّه علیه و

آله و سلّم ) نام او راذكر كرده و به عنوان ((باقرالعلوم )) (شكافنده علوم ) یاد نموده است .

3 ـ در ((حـدیـث لَوْح )) مـطـابـق نـقـل عـلمـاى شـیـعـه ، آمـده اسـت كـه جـبـرئیـل آن را از

بـهـشـت بـه حـضـور رسـول خـدا (صـلّى اللّه عـلیه و آله و سلّم ) آورد و رسـول خـدا (صـلّى اللّه

علیه و آله و سلّم ) آن را به فاطمه ـ سلامُ اللّه عَلَیْها ـ داد و در آن ((لَوْح )) نام همه دوازده امام

(علیهم السلام ) نوشته شده است و در آن نام ((محمّد بن على )) (امام باقر) به عنوان امام بعد از

پدرش ، خاطرنشان شده است .

4 ـ نـیـز از عـلمـاى شیعه نقل شده است كه خداوند ((نامه مهر شده ))اى كه داراى دوازده مهر

بـود، براى رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) فرستاد و به پیامبر (صلّى اللّه عـلیـه و آله و

سلّم ) فرمان داد كه آن را به امیرمؤ منان على (علیه السلام ) بسپارد و به او دسـتـور دهـد كـه

اولیـن مـهـر آن را بـشـكـنـد و طـبـق دسـتـورهـاى آن عـمـل كـنـد و هنگام مرگش آن را به فرزندنش

حسن (علیه السلام ) بسپارد و به او دستور دهـد مـهـر دوّم را بـشـكـند و به دستورات آن عمل كند

و هنگام مرگش آن را به برادرش حسین (عـلیـه السـلام ) بـدهـد و بـه او دسـتـور دهـد كـه مـهـر

سوّم را بشكند و به دستورات آن عـمل نماید و هنگام مرگش آن را به پسرش علىّ بن حسین

(علیهماالسلام ) بسپارد و به او دسـتـور دهـد كـه مـهـر چـهـارم را بـشـكـنـد و بـه دسـتـورات آن

عـمـل نـمـایـد و هـنگام مرگش آن را به پسرش ((محمّد بن على )) امام باقر (علیه السلام )

بـسـپارد و به ترتیب مذكور به او دستور دهد كه هنگام مرگش آن را به پسرش  بسپارد تا به آخرین

امام برسد.

5 ـ روایـات بـسـیـارى از امـیـرمـؤ مـنـان و امـام حسن و امام حسین و امام سجّاد (علیهم السلام )

نقل شده است كه به امامت امام باقر (علیه السلام ) بعد از پدرش صراحت دارد.

6 ـ و روایـات بـسـیـارى را سـایـر راویـان در فـضـایـل آن حـضـرت نـقـل كرده اند كه ذكر آنها به طول

مى انجامد و در این كتاب كه بنایش بر اختصار است ، به همین مقدار مذكور كه بیانگر معانى همان

روایات است ، كفایت مى شود.

* * *

مـدّت امـامت امام باقر (علیه السلام ) و عهده دارى و خلافت آن حضرت بر شؤ ون مردم بعد از

پدرش نوزده سال ادامه یافت .

گفتارى از بزرگان در شاءن امام باقر (ع )

1 ـ ((عـبـداللّه بـن عطاء مكّى )) مى گوید:((دانشمندان و بزرگان علم را ندیده ام كه پیش هـیـچ

كـس كـوچـكـتـر از آن جـلوه كنند كه در نزد امام باقر (علیه السلام ) آنگونه جلوه مى كنند)).

و مـن خـودم ((حـكـم بـن عیینه )) را دیدم كه با آن مقام ارجمندى كه در نزد مردم داشت ، همانند

كودكى كه در مقابل معلمش بنشیند، در حضور امام باقر (علیه السلام ) مى نشست .

2 ـ ((جـابـر بـن یـزید جُعْفى )) (كه از اصحاب بزرگ امام باقر (علیه السلام ) بود) وقتى كه مطلبى

را از آن حضرت نقل مى كرد، تعبیرش چنین بود:

((حـَدَّثـَنـِى وَصـِىُّ الاَْوْصـِیـاءِ وَوارِثُ عـُلُومِ الاَْنـْبـِیـاءِ مـُحـَمَّدَ بـْنِ عـَلِىِّ بـْنِ الْحـُسـَیـْنِ

عَلَیهِمُالسّلامُ)).

((وصىّ اوصیا و وارث دانشهاى پیامبران ، محمّد بن على بن حسین (علیهم السلام ) براى من

حدیث كرد)).

فرزندان امام باقر (ع )

امام باقر (علیه السلام ) داراى هفت فرزند بود كه عبارتند از:

1 ـ ابوعبداللّه جعفر بن محمّد (امام صادق (علیه السلام ) ).

2 ـ عبداللّه (مادر این دو ((اُمّ فروه )) دختر قاسم بن محمّد بن ابى بكر است ).

3 ـ ابراهیم .

4 ـ عبیداللّه (این دو در زمان كودكى از دنیا رفتند، مادرشان ((اُمّ حكیم )) دختر اسید بن مغیره ،

ثَقَفى است ).

5 و 6 ـ على و زینب كه مادرشان ، امّ ولد بود.

7 ـ اُم سَلَمه . كه مادرش ، امّ ولد بود.

و در بـاره هـیچیك از فرزندان امام باقر (علیه السلام ) كسى اعتقاد به امامت نداشته ، جز در مورد

جعفر بن محمد (امام صادق (علیه السلام ) ).

ضـمـنـا بـایـد تـوجـّه داشـت كـه عـبـداللّه بـرادر امـام صـادق (عـلیـه السـلام ) بـه فضایل و نیكى

شهرت داشت .